Συμβόλαια Δικαιωμάτων Προαίρεσης (ΣΔΠ)

 

Συμβόλαιο Δικαιωμάτων Προαίρεσης καλείται η συμφωνία μεταξύ δύο αντισυμβαλλόμενων μερών (αγοραστή και πωλητή) για την πιθανή πραγματοποίηση συναλλαγής ενός υποκείμενου προϊόντος σε μια προκαθορισμένη τιμή (τιμή εξάσκησης) πριν από την ημερομηνία λήξης. Το Συμβόλαιο Δικαιώματος Προαίρεσης δίνει το δικαίωμα στον αγοραστή (holder), αλλά όχι την υποχρέωση, να αγοράσει το υποκείμενο προϊόν σε προκαθορισμένη τιμή και πριν από μια συγκεκριμένη ημερομηνία.

Υπάρχουν δυο είδη Συμβολαίων Δικαιωμάτων Προαίρεσης:

• ΣΔΠ που δίνουν το δικαίωμα αγοράς (call option) ενός υποκείμενου προϊόντος σε μία συγκεκριμένη μελλοντική στιγμή και για προκαθορισμένη τιμή.
• ΣΔΠ που δίνουν το δικαίωμα πώλησης (put option) ενός υποκείμενου προϊόντος σε μία συγκεκριμένη μελλοντική στιγμή και για προκαθορισμένη τιμή.

Τιμή εξάσκησης είναι η τιμή στην οποία μπορεί να εξασκηθεί ένα δικαίωμα προαίρεσης ανεξαρτήτως της αγοραίας τιμής του υποκείμενου προϊόντος. Συνεπώς, η τιμή εξάσκησης καθορίζει εάν ένα δικαίωμα προαίρεσης θα είναι κερδοφόρο ή όχι. Ο κάτοχος του δικαιώματος αγοράς (call option) θα αποκομίσει κέρδος στην περίπτωση που η τιμή εξάσκησης είναι μικρότερη της αξίας του υποκείμενου προϊόντος. Ο κάτοχος του δικαιώματος πώλησης (put option) θα αποκομίσει κέρδος στην περίπτωση που η τιμή εξάσκησης είναι μεγαλύτερη της αξίας του υποκείμενου προϊόντος.

Αναλυτικότερα, ο αγοραστής ενός call option αναμένει ότι η τιμή του υποκείμενου προϊόντος θα αυξηθεί, ενώ ο πωλητής ενός put option αναμένει ότι η τιμή του υποκείμενου προϊόντος θα μειωθεί. Η σύναψη ΣΔΠ δίνει στον αγοραστή το πλεονέκτημα να αγοράσει το υποκείμενο προϊόν σε τιμή χαμηλότερη από την τρέχουσα αγοραία αξία του, εάν η τιμή του υποκείμενου προϊόντος αυξηθεί πριν από τη λήξη του συμβολαίου. Εάν, ωστόσο, ο αγοραστής αναμένει ότι η αξία του υποκείμενου προϊόντος θα μειωθεί, συνάπτει ΣΔΠ ώστε να έχει το δικαίωμα να πουλήσει το υποκείμενο προϊόν σε συγκεκριμένη μελλοντική ημερομηνία. Εάν το υποκείμενο προϊόν χάσει την αγοραία αξία του πριν από την ημερομηνία λήξης, ο πωλητής του δικαιώματος μπορεί να το πουλήσει στον αγοραστή έναντι αντιτίμου (option premium ή option price).

Τα δικαιώματα προαίρεσης αμερικανικού τύπου (American options) μπορούν να εξασκηθούν οποιαδήποτε στιγμή μέχρι την ημερομηνία λήξης τους.

Τα δικαιώματα προαίρεσης ευρωπαϊκού τύπου (European options) είναι λιγότερο γνωστά και μπορούν να εξασκηθούν μόνο κατά την ημερομηνία λήξης τους.